Met Nederlands kun je veel lol hebben, maar omdat ik mijn vreemde talen natuurlijk een stuk minder goed beheers dan mijn (schier)moedertaal, bevatten die nog méér spannende verrassingen. Zelfs over zo iets alledaags als het werkwoord ‘zijn’ blijk ik me nog te kunnen verwonderen.
Op de erg leuke en intelligente website Wait but why stuit ik op deze lezersvraag:
(1) How do you be a good person?
Die zag ik niet aankomen. Normaal vormt het werkwoord to be zijn vragen natuurlijk zonder gebruik te maken van het van het hulpwerkwoord to do, dus zo:
(2) How are you a good person?
Maar ik geloof dat (2) zo iets betekent als ‘In welk opzicht ben jij een goed iemand?’, met in hedendaags Engels een sterke ondertoon van ‘volgens mij in geen enkel opzicht’. Terwijl de lezer bedoelde te vragen: ‘Een goed iemand zijn, hoe doe je dat, hoe pak je dat aan, hoe gedraag je je daarvoor?’
Ik kan niet precies verklaren waarom to be zich in (1) anders gedraagt dan normaal, maar het lijkt er een zwaardere, actievere betekenis te hebben dan normaal. To be is in dit geval niet het gebruikelijke drupje doorzichtige lijm dat dient om you aan good person te plakken – een koppelwerkwoord – maar een duidelijk zichtbaar, betekenisdragend onderdeel, een hoofdwerkwoord met een betékenis, en wel een in de trant van ‘doen, aanpakken’.
Dat kán to be dus. Dat heeft het kennelijk in huis. Had ik niet gedacht.
Hetgeen de vraag oproept: kan to be dat ook wanneer het ‘bestaan’ betekent? Denk aan een zin als:
(3) A wise person doesn’t do much, a wise person just is.
Hoe zou je van dat laatste stukje een vraag maken? Gezien het bovenstaande begin ik te vermoeden dat het dan wordt:
(4) Does a wise person just be?
Maar misschien ook niet hoor; het is maar een vermoeden. En terwijl ik in het Nederlands medebeslissingsrecht heb, geldt dat voor vreemde talen niet. Zelfs in de wereldtaal Engels moet ik maar afwachten wat de inboorlingen beslissen.
In het Duits geldt dat al helemaal. Morgen: een Duitse zijnskwestie.
Gaston Dorren, taaljournalist 
Is het hier geen aanvoegende wijs?
LikeLike
Dat lijkt me niet. ‘Be’ kan inderdaad aanvoegende wijs zijn, maar in ‘do you be’ can het alleen een infinitief wezen. Het hulpwerkwoord ‘do’ is immers de persoonsvorm. (Dat blijkt als je er derde persoon van maakt: dan wordt het ‘does he be’.) Infinitieven kunnen per definitie niet in de aanvoegende wijs staan.
LikeLike
Er zit iets van modale betekenis in de constructie, in die zin dat de vraag erover gaat hoe je een goed mens KUNT zijn. Datzelfde zie je in constructies met modaal hulpwerkwoord (natuurlijk), zoals ‘how can you be a good person?’ en in een constructie als ‘How to be a good person?’
In ‘How are you a good person’ is die modale betekenis weg. Het lijkt me dus dat de oplossing gezocht moet worden in dat betekenisaspect. Door ervan te maken ‘How do you be a good person?’ probeert de vragensteller die modale betekenis erin te krijgen. Misschien inderdaad, zoals jij al suggereert, doordat deze constructie afdwingt dat ‘to be’ een grotere betekenis krijgt. Het enige dat je dan in de taal voorhanden hebt is modaliteit.
LikeLike
Daar kan ik me wel in vinden. Ik aarzel alleen een beetje of de zin ‘How are you a good person’ niet modaal is. De constructie met ‘How is’ (How is this a good idea? How am I a loser? How are you not an asshole?) is naar mijn indruk doorgaans een retorische vraag, met als antwoord: ‘not at all’ (of ‘in every way’, in dat laatste, ontkennende geval). Maar misschien heeft de stijlfiguur van de retorische vraag niets met modaliteit te maken, en dan ben ik het helemaal met je eens.
LikeLike
Jammer maar niet meer, want ik heb het verbeterd. Dank.
LikeLike
“Zelfs over zo iets alledaags als het werkwoord ‘zijn’ blijkt ik me nog te kunnen verwonderen.”
Blijkt ik me. Jammer.
LikeLike
Het valt mij zwaar in te zien in welk opzicht ‘to be’ zich in zin 1 bijzonder gedraagt. De vorm is toch heel vergelijkbaar met andere werkwoorden in vergelijkbare constructies:
– How do you bake a nice cookie?
– How do you walk in the funniest way?
LikeLike
Klopt, maar ‘to be’ doet dat normaal nou juist niet, net zo min als ‘can’, ‘must’ enzovoort. Dát is het opmerkelijke.
LikeLike